Fizibilite raporu, yapılması planlanan bir yatırımın uygulanabilirliğinin ortaya koyulduğu dokümandır. Bu rapor yatırımların karlılığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte hibe veya destek veren kurumlara karşı doğru yatırımı finanse ettiklerine dair kanıt niteliğindedir.

"Fizibilite raporlarında genel olarak sektöre yönelik araştırmalara, mali, teknik ve finansal analizlere, sosyal etki değerlendirmesine ve projenin yasal ve hukuksal boyutlarına yer verilmektedir.”

Bir fizibilite raporunun içeriğinde nelerin olması gerektiği aşağıda detaylıca açıklanmıştır:

Yatırım Hakkında Genel Bilgiler

  • Yatırımın künyesi olarak da ifade edilebilen bu bölümde yatırım hakkında kısa bilgilere yer verilmektedir.
  • Yatırımın konusu
  • Üretilecek ürün veya sunulacak hizmetin adı
  • Yatırımın yeri
  • Tesisin teknik kapasitesi
  • Sabit yatırım tutarı
  • Yatırımın süresi
  • Sektörün kapasite kullanım oranı
  • İstihdam kapasitesi
  • Yatırımın geri dönüş süresi
  • İlgi NACE ve GTİP kodları
  • Yatırımın hedef ülkesi
  • Yatırımın sürdürülebilir kalkınma amaçlarına etkisi gibi başlıklar altında yatırımdan kısaca bahsedilmektedir.

Ekonomik Analiz

Bu bölümde öncelikle yatırımın yapılacağı ilgili olduğu sektör ve fizibilite raporunun amacı tanımlanmaktadır. Ardından bu sektöre yönelik sağlanan destekler ve yatırım teşvik sistemi incelenmektedir. Daha sonra yatırım bulunduğu sektörün genel yapısından, dünyada bu sektörde öne çıkan ülkelerden, ülke genelinde sektörün büyüklüğünden ve bu sektörde faaliyet gösteren firmalardan bahsedilmektedir. Ayrıca sektörün geçmişten günümüze kapasite kullanım oranlarına da bu bölümde yer verilmektedir. Bunun yanı sıra yatırım konusu ürünün veya hizmetin dış ticaret durumu, yatırım yerindeki kapasitesi, girdi piyasası, talep tahmini, pazar ve satış analizi gibi konulara değinilmektedir.

Teknik Analiz

Fizibilite raporunun bu bölümü temelde üçe ayrılmaktadır. Bunlardan ilki kuruluş yeri seçimidir. Yatırımın konusunun yapılacağı yer açısından önemi, tesisin kurulması planlanan arazinin alternatif araziler arasından nasıl seçildiği, seçilen arazinin mülkiyet durumu, altyapı olanakları gibi birçok konuya yer verilmektedir. İkinci olarak üretim teknolojilerinden bahsedilmektedir. Kullanılacak makine ekipman hakkında bilgi verilmekte olup üretim ve iş akış şemaları oluşturulmaktadır. Bunun yanı sıra tesisin kapasite kullanım oranına ve bu oranın yıllar içindeki değişimine yer verilmektedir. Teknik analiz bölümünün son kısmı insan kaynakları bölümüdür. Bu bölümde il nüfusunun eğitim durumu, çalışma çağındaki kişi sayısı, ildeki sosyal gelişmişlik durumu hakkında bilgiler verilmektedir.

Finansal Analiz

Yatırımın uygulanabilir olduğunu kanıtlayan en önemli bölümdür. Genel olarak sabit yatırım tutarı ve yatırımın tahmini geri dönüş süresi ifade edilmektedir. Sabit sermaye yatırım tutarı, gerçekleştirilecek yatırım için katlanmak zorunda olunan harcamaların toplamını ifade etmektedir. Bina, arsa, tesis, makine gibi sabit yatırım harcamalarının yanı sıra bunların kullanılabilmeleri için hammadde, işgücü, idari maliyetler, bakım-onarım, genel giderler, beklenmeyen giderler gibi birtakım diğer maliyetleri de kapsamaktadır. Bu maliyetler tablolarla birlikte fizibilite raporunda açıklanmaktadır. Ayrıca fizibilitenin en kritik noktalarından, yatırımın uygulanabilirliğinin en önemli belirleyicisi niteliğindeki ve yatırımın ne zaman kar elde edeceğini ortaya koyan yatırım tahmini geri dönüş süresine de finansal analiz bölümünde yer verilmektedir.

Çevresel ve Sosyal Etki Analizi

Projelerin önemli ekonomik ve sosyal sonuçlar doğurabilecek istenmeyen olumsuz çevresel etkileri olabilmektedir. Projenin çevreye olabilecek olumlu veya olumsuz tüm etkileri çevresel analiz kapsamında değerlendirilmektedir. Bununla birlikte yatırımın Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) yönetmeliğine uygunluğu ve yapılacağı bölgedeki sosyal gelişmeye katkısı hakkında bilgiler verilmektedir.

Sonuç olarak yatırımın yapılabilir olduğunun kanıtı olan fizibilite raporunda, yatırıma dair her konu detaylıca ortaya koyulmaktadır. Dolayısıyla fizibilite raporu yatırımın uygulanabilir olduğunu mali, teknik, ekonomik ve sosyal açıdan kanıtlamaktadır.